Potrącenie wzajemnych wierzytelności skutkujące umorzeniem wierzytelności niższej. W myśl przepisu art. 498§1 kodeksu cywilnego – jeśli dwie osoby są jednocześnie względem siebie i dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.
Przeniesieniu odpowiedzialności za długi spółki może jedynie w drodze odrębnej decyzji administracyjnej, wydanej na podstawie art. 108 ordynacji podatkowej. Najczęściej z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki wobec Urzędu Skarbowego bądź Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiotem postępowania w sprawie przeniesienia takiej odpowiedzialności są wyłącznie kwestie związane z ustaleniem i istnieniem podmiotu, na który przenosi się odpowiedzialność, zakresem należności objętych odpowiedzialnością, jak i określeniem terminu płatności tychże należności.
Decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej ma charakter konstytutywny, co oznacza, że jest ona źródłem powstania po stronie osoby trzeciej odpowiedzialności za cudzy dług. Skutkiem konstytutywnego charakteru takiej decyzji jest to, że id chwili jej doręczenia kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.
Przed wszczęciem postępowania w sprawie odpowiedzialności członków zarządu za długi spółki organ podatkowy powinien wykluczyć istnienie negatywnych przesłanek prowadzenia tego postępowania. Postępowanie to bowiem nie może być podjęte, jeżeli nie istnieją dostateczne dowody do stwierdzenia, że pierwotny dłużnik – czyli spółka – nie wywiąże się ze zobowiązania. Wynika to bowiem z jedynie posiłkowego charakteru odpowiedzialności członków zarządu spółki. A zatem nie można wszcząć postępowania w zakresie ich odpowiedzialności:
Od decyzji w zakresie orzeczenia odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki, jak od każdej decyzji pierwszo instancyjnej, przysługuje odwołanie do organu wyższej instancji. Z kolei decyzja wydana w drugiej instancji może być zaskarżona do sądu administracyjnego.
Warto pamiętać, iż decyzja o odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki powinna wskazywać konkretne osoby odpowiedzialne jak i określać kwotę należności, za które one odpowiadają. Wysokość tej należności będzie co do zasady pozostawała ścisłej zależności z kwotą zobowiązania samej spółki wobec organu podatkowego.
Możliwość rozciągnięcia na członków zarządu odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki może ulec przedawnieniu. Zgodnie z art. 118 §1 ordynacji podatkowej – nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.
Posiłkowy charakter odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki przejawia się m. in. w tym, że podjęcie wobec nich egzekucji możliwe jest dopiero w przypadku bezskuteczności egzekucji skierowanej do spółki. Takie stwierdzenie bezskuteczności egzekucji powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego.
Niewypłacalność dłużnika jako przesłanka ogłoszenia upadłości zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe – dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Rozumienie pojęcia „niewypłacalności” musi zostać odniesione do języka prawnego i prawniczego. Otóż domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
„Przesłanką konieczną do uznania, że dłużnik, który nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jest niewypłacalny, jest utrata zdolności do wykonywania tych zobowiązań. Owa utrata zdolności do wykonywania zobowiązań wiąże się z brakiem płynnych środków, które dłużnik mógłby przeznaczyć na spłatę swoich długów.”
Rozumienie terminu „niewypłacalność” pokrywa się z językowym znaczeniem tego słowa. Co więcej, nawet czasowy brak regulowania zobowiązań nie oznacza zaistnienia stanu niewypłacalności. Ten, kto krótkotrwale zaprzestał płacenia długów, czyli w okresie poniżej trzech miesięcy, jest wypłacalny w rozumieniu art. 11 prawo upadłościowe. Natomiast gdy stan taki trwa powyżej trzech miesięcy, ustawodawca wprowadził domniemanie faktyczne niewypłacalności, które jednak można obalić. Jednak w takiej sytuacji ciężar dowodu został przesunięty na dłużnika, który chce odpierać wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości. Dłużnik może podnosić, że mimo ponad trzymiesięcznych opóźnień w regulowaniu zobowiązań jest to sytuacja przejściowa, i w niedługim czasie zacznie spłacać zobowiązania. Może to nastąpić wskutek zaciągnięcia kredytów, pożyczek, finalizacji zbycia części majątku, podniesienia kapitału spółki, pozyskania środków z emisji obligacji – inaczej mówiąc w wyniku działań gospodarczych, finansowych mających zapobiec utracie płynności finansowej lub doprowadzić do jej przywrócenia. Takie działania muszą być oczywiście uznane przez sąd upadłościowy za wiarygodne i ekonomicznie racjonalne.
Wedle treści wyroku Sądu Najwyższego z 6 listopada 2016 r. „Krótkotrwałe powstrzymanie płacenia długu, wskutek przejściowych trudności, nie jest podstawą ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 p.u. można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoje zobowiązań. W takim przypadku można mówić o tzw. trwałym, a nie krótkotrwałym zaprzestaniu spłacania długów. W świetle tego stanowiska można przyjąć, że same występujące opóźnienia w płatnościach zobowiązań, ich przeterminowanie, nie jest równoznaczne z niewypłacalnością, gdy jednocześnie podmiot ten ma zdolność płatniczą, zobowiązania mają pokrycie w majątku spółki, istnieje możliwość spłaty zobowiązań w przyszłości. Oceny w tym zakresie należy przy tym dokonywać przy uwzględnieniu obiektywnych kryteriów dotyczących sytuacji finansowej spółki, gdyż czas właściwy do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości ustalany jest w oparciu o okoliczności faktyczne konkretnej sprawy i musi za każdym razem odnosić się do stanu finansowego, majątkowego konkretnej spółki.”
Ogłoszenie upadłości powinno nastąpić tylko wtedy, gdy nie ma widoków na zaspokojenie wszystkich wierzycieli dłużnika – wtedy bowiem okazać się może, że przedsiębiorstwo nie może być dalej utrzymane, a dalsze prowadzenie tego przedsiębiorstwa może skutkować wybiórczym pokryciem długów z pominięciem innych.
Odpowiedzialność członków zarządu w spółce spoczywa na członkach zarządu wg odpowiednich przesłanek. Podmiotami zobowiązanymi solidarnie za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej – są członkowie jej zarządu. Jeśli chodzi o spółki w organizacji – do kategorii osób odpowiedzialnych zaliczyć należy pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników (założycieli). Ponadto za zobowiązania spółki odpowiadają także byli członkowie zarządu, byli pełnomocnicy lub byli wspólnicy (założyciele) spółki w organizacji.
Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych za zaległości podatkowe spółki
Przesłankami orzekania o odpowiedzialności członków zarządu są:
Powstanie zaległości podatkowej z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu,
Bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki w całości bądź w części,
Nie wykazanie przez członka zarządu, że złożono we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo wykazanie braku winy (jakiejkolwiek) w niepodjęciu działań w tym kierunku,
Niewskazanie przez członka zarządu mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych spółki.
De facto zgodnie z obowiązującą linią orzecznictwa, administracyjnego, odpowiedzialność członków zarządu w spółce organ podatkowy jest zobowiązany wskazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Ciężar zatem wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu. Zwraca się uwagę na konieczność wyczerpania w toku tego postępowania wszystkich możliwych sposobów egzekucji – nie wystarczy bowiem, że jeden z nich okazał się bezskuteczny.
Odpowiedzialność członków zarządu w spółce za zaległości podatkowe spółki jest możliwa także po utracie bytu prawnego przez spółkę wskutek ukończenia postępowania upadłościowego i wykreślenia takiej spółki z Krajowego Rejestru Sądowego.
W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego, dokonując oceny, czy zgłoszenie wniosku o upadłości nastąpiło we właściwym czasie, należy uznać, że powinno to nastąpić w takim momencie, by zapewnić ochronę zagrożonych interesów wszystkich wierzycieli.
Obsługa prawna spółek – Kancelaria oferuje stałą prawną spółkom prawa handlowego, jakie napotykają one w codziennej swojej działalności.
